Đăng ký tên miền trùng với nhãn hiệu có được xem là vi phạm quyền SHTT hay không?

05/01/2017 Thương hiệu, Đăng ký nhãn hiệu tại Việt Nam Bình luận 883 Lượt xem

Ngày nay, lượng tên miền quốc gia Việt Nam .VN được đăng ký mới và cấp phát theo nguyên tắc “đăng ký trước, xét cấp trước” hàng tháng là trên 8000 tên miền như hiện nay, các vụ việc tranh chấp về tên miền do có sự trùng hợp với các đối tượng được bảo hộ sở hữu trí tuệ (SHTT) sẽ ngày càng xảy ra nhiều hơn và là xu thế tất yếu trong quá trình phát triển. Vấn đề đặt ra là tên miền bị trùng với nhãn hiệu thì có đăng ký được hay không?. Có được xem là hành vi xâm phạm quyền SHTT hay không?. Luật SHTT hiện nay vẫn chưa quy định về trường hợp này, đây là vấn đề cần phải được nhìn nhận và xem xét một cách cẩn thận:

1. Xung đột giữa tên miền và nhãn hiệu.

Ngày nay, tên miền với tính duy nhất trong khi các đối tượng SHTT lại đa dạng và hay trùng lặp giữa các quốc gia, nền kinh tế hoặc vùng lãnh thổ là khởi nguồn của các vụ tranh chấp tên miền trên Internet.

Những tranh chấp tên miền xảy ra trong trường hợp một chủ thể tiến hành đăng ký tên miền và phát hiện thấy tên miền này đã được sử dụng bởi một chủ thể khác. Cho nên có thể thấy rằng khi xảy ra tranh chấp tên miền liên quan đến tên thương mại, nhãn hiệu của mình, lỗi đầu tiên thuộc về chính các tổ chức, doanh nghiệp (DN).

Theo quy định của Tổ chức sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO) cũng như quy định chung về bảo vệ SHTT theo phạm vi lãnh thổ quốc gia, theo khu vực thì nhãn hiệu được đăng ký SHTT tại quốc gia này có thể không được bảo vệ ở quốc gia khác trừ trường hợp chủ nhãn hiệu có thể lựa chọn cách thức bảo vệ khu vực hoặc quốc tế thông qua Hiệp ước quốc tế. Bản chất của bảo vệ SHTT là phạm vi lãnh thổ biên giới các quốc gia trên thực tế khác với tên miền là đại diện thay thế địa chỉ IP để định danh máy tính trên Internet toàn cầu với phạm vi quốc tế. Với thông lệ quốc tế thì tên miền sẽ không được điều chỉnh theo quy định SHTT mà tuân thủ theo quy định của Tổ chức quản lý tên miền và số hiệu mạng thế giới (ICANN), Nhà quản lý tên miền và Nhà đăng ký tên miền, hợp đồng đăng ký tên miền và một số quy định liên quan.

2. Kinh nghiệm từ một số quốc gia trên thế giới.

Tên miền không phải là đối tượng điều chỉnh của Luật SHTT, do vậy nhiều Tổ chức quản lý tên miền cấp cao (gTLD) và Tổ chức quản lý tên miền quốc gia (ccLTD) đã lựa chọn cách thức xử lý theo UDRP – là chính sách xử lý tranh chấp tên miền của ICANN thông qua WIPO theo các nguyên tắc: Điều chỉnh bằng biện pháp trọng tài, hòa giải dựa trên các quy định về trọng tài thương mại; cơ quan quản lý (Registry) không tham gia và quá trình giải quyết tranh chấp mà chỉ cung cấp thông tin cho các bên liên quan; tên miền được cơ quan quản lý chuyển giao hoặc hủy bỏ theo quyết định của cơ quan giải quyết vụ việc tranh chấp.

Một số quốc gia lại lựa chọn cách thức xử lý truyền thống là thương lượng hòa giải, Trọng tài hoặc Tòa án. Cá biệt, các cơ quan quản lý cấp phát tên miền của một số nước (như Canada và Singapore) sẽ không tham gia vào quá trình giải quyết tranh chấp cũng như không tuân theo kết quả xử lý tranh tên miền của một ban hành chính khác. Canada bổ nhiệm 2 trung tâm để giải quyết tranh chấp tên miền, viết tắt là BCICAC và Resolution Canada Inc. Singapore ủy quyền cho Hội đồng hòa giải Singapore Trung tâm Trọng tài Singapore để giải quyết.

Các quốc gia bao gồm: Acmenia (.AM), Bahamas (.BS), Belize (.BZ), Congo (.CD), Cyprus (.CY), Laos (.LA), Moldova (.MD), Namibia (.NA), Panama (.PA), Romania (.RO), Venezuela (.VE)..v.v… chấp thuận giải quyết tranh chấp tên miền theo một chính sách có tính hiệu quả cao và mang tính chất quốc tế – UDRP. Bằng việc thông qua UDRP và Điều lệ giải quyết tranh chấp tên miền và uỷ quyền cho Trung tâm Hoà giải và Trọng tài của WIPO, các tranh chấp tên miền phát sinh tại các quốc gia trên sẽ được giải quyết tại Trung tâm Hoà giải và Trọng tài của WIPO.

Một số quốc gia khác như Colombia, Áo, Látvia, Argentia, Anbani… chưa có chính sách giải quyết tranh chấp tên miền riêng biệt thì áp dụng nguyên tắc đăng ký tên miền “Ai đăng ký trước, được xét cấp phát trước”. Khi có tranh chấp tên miền, các bên phải đưa tranh chấp ra giải quyết tại tòa án hoặc thông qua một thoả thuận đưa tranh chấp này ra giải quyết tại trọng tài. Tuy nhiên, toà án và trọng tài đều không có quy định riêng áp dụng để giải quyết các tranh chấp liên quan đến tên miền, luật áp dụng giải quyết các tranh chấp là các quy định áp dụng cho nhãn hiệu (Áo), quy định trong các Hiệp ước, hoặc trong các bộ luật dân sự hoặc bộ luật hình sự (Colombia) ..v.v… Bên cạnh đó, việc không có một chính sách giải quyết tên miền cũng như một cơ chế giải quyết tranh chấp riêng biệt là một điều bất lợi rất lớn đối với các chủ sở hữu tên miền hợp pháp, gây tốn kém và kéo dài việc giải quyết tranh chấp. Hệ quả của tình trạng này tất yếu dẫn đến việc các tranh chấp sẽ không được giải quyết một cách hiệu quả, không đảm bảo được các quyền và lợi ích hợp pháp của chủ sở hữu tên miền.

3. Thực tiễn áp dụng xử lý tranh chấp tại Việt Nam

Hiện nay, tại Việt Nam có hai hình thức quy định xử lý thuộc về lĩnh vực quản lý của hai cơ quan nhà nước khác nhau là Bộ KH&CN và Bộ TT&TT cùng giải quyết vấn đề liên quan tới tên miền trùng hoặc giống tới mức nhầm lẫn với tên thương hiệu.

Việc đăng ký tên miền được thực hiện theo nguyên tắc bình đẳng, không phân biệt (first come, first server). Thông lệ chung quốc tế hiện được áp dụng cho cả tên miền quốc tế lẫn tên miền quốc gia Việt Nam “.vn”. Tên miền “.vn” không nằm trong đối tượng điều chỉnh của Luật SHTT, quy định này được thể hiện xuyên suốt từ Luật Công nghệ thông tin, Nghị định số 72/2013/NĐ-CP, Thông tư số 09/2008/TT-BTTTT ngày 24/12/2008. Điều này hoàn toàn phù hợp với thông lệ chung của quốc tế, thương hiệu và tên miền là hai đối tượng độc lập, do đó các vấn đề tranh chấp tên miền phải giải quyết bằng thương lượng hòa giải, giải quyết thông qua Trọng tài hoặc khởi kiện tại Tòa án.

Theo Điểm d Điều 130 Luật SHTT 2005 sửa đổi bổ sung năm 2009 quy định về các hành vi sau đây bị coi là hành vi cạnh tranh không lành mạnh: “Đăng ký, chiếm giữ quyền sử dụng hoặc sử dụng tên miền trùng hoặc tương tự gây nhầm lẫn với nhãn hiệu, tên thương mại được bảo hộ của người khác hoặc chỉ dẫn địa lý mà mình không có quyền sử dụng nhằm mục đích chiếm giữ tên miền, lợi dụng hoặc làm thiệt hại đến uy tín, danh tiếng của nhãn hiệu, tên thương mại, chỉ dẫn địa lý tương ứng”.

Thực tế, nhiều nhãn hiệu hàng hóa khi chuyển sang dạng text có thể trùng nhau trong khi tên miền chỉ có thể là duy nhất do đặc trưng kỹ thuật trên mạng Internet. Nhãn hiệu “Kinh đô” có thể được quyền SHTT cho nhiều tổ chức, DN khác nhau theo các loại hình bảo hộ khác nhau theo đặc thù loại hình kinh doanh của họ (Bánh kẹo, xây dựng, khách sạn, giáo dục qua mạng) cho các bảo hộ, màu sắc khác nhau. Khi chuyển sang tên miền tương ứng thì chỉ có duy nhất dãy ký tự KINHDO được đăng ký trong tên miền. Ví dụ là kinhdo.vn, … Một chủ thể Kinh đô bánh kẹo đăng ký sử dụng tên miền kinhdo.vn thì có được coi là chiếm giữ tên miền của công ty Kinh đô kinh doanh xây dựng hay giáo dục hay không? Ai chiếm giữ tên miền của ai và làm ảnh hưởng đến chủ thể nào? Trong trường hợp này không thể gắn việc đăng ký tên miền với hành vi cạnh tranh không lành mạnh, chưa kể đến một số tên miền được đăng ký trước khi nhãn hiệu được bảo hộ.

Cùng với sự phát triển của Internet hiện nay tại Việt Nam, các trang web ngày càng được sử dụng rộng rãi, dẫn đến tình trạng trùng lặp, tương tự giữa tên miền với nhãn hiệu xảy ra không còn quá xa lạ với người tiêu dùng cũng như doanh nghiệp Việt nữa. Như vậy, điều cần yếu cần làm bây giờ là Chính phủ cần chỉ đạo các Bộ liên quan phối hợp ban hành chính sách thống nhất các văn bản quy định về xử lý tranh chấp tên miền trùng hoặc giống tên thương hiệu nhằm khắc phục tình trạng khiếu kiện kéo dài, khó giải quyết như hiện nay.

Để giải quyết một vấn đề cần phải giải quyết cả phần gốc mới được coi là giải quyết triệt để, như vậy, các doanh nghiệp cần chú trọng hơn tới việc đăng ký bảo hộ cho tên miền của công ty hay nhãn hiệu công ty ngay từ khi thành lập, để tránh những rắc rối có thể xảy ra sau này. Cũng như khuyến cáo các công ty không nên đăng ký tên miền, nhan hiệu tràn lan, không liên quan đến ngành nghề, hoạt động của công ty để tránh những rắc rối, tốn kém có thể xảy ra.

XEM NGAY VIDEO HƯỚNG DẪN VIẾT TỜ KHAI ĐĂNG KÝ NHÃN HIỆU